مسجدحضرت ابوالفضل(علیه السلام)-پایگاه امام خمینی(ره)اهواز-کوی انقلاب-کیان
مسجدحضرت ابوالفضل(علیه السلام)-پایگاه امام خمینی(ره)اهواز-کوی انقلاب-کیان

مسجدحضرت ابوالفضل(علیه السلام)-پایگاه امام خمینی(ره)اهواز-کوی انقلاب-کیان

درسی که از عید فطر باید بگیریم !

عید فطر

درسی که از عید فطر باید بگیریم !  

امیر المۆمنین علیه السلام روز عید فطر براى مردم خطبه خواند و فرمود : اى مردم در این روز به محسنان شما ثواب دهند و  بدکاران زیانمندند. این شبیه ترین روزیست به روز قیامت، (پس) به هنگام بیرون آمدن از منزل به نمازگاه، یاد کنید بیرون آمدن خود را از گورهایتان به محضر پروردگارتان؛ و یاد کنید به وقوف خود در نمازگاه، وقوف خود را در برابر پروردگار خود؛ و یاد کنید به برگشت خود به منزلهایتان، برگشت خود را به منزل هاى بهشت یا دوزخ خود و بدانید اى بندگان خدا که کمترین مزد مرد و زن روزه‏دار آنست که جار کشد آن ها را فرشته‏اى در روز آخر ماه رمضان (که) مژده گیرید بندگان خدا که آمرزیده شد براى شما آنچه گذشته از گناهان شما و بپائید در آینده چطور خواهید بود.1

حال که امیدمان به فضل و کرم لایتناهی الهی است که در پایان این ماه عزیز ذره ذره سرب گناهان وجودمان را از صفحه پاک ضمیر فطرتمان بر گیرد تا به مانند کودکی که به تازگی از مادر متولد شده ایم به صفای باطن رسیم؛ چه خوب است که از امروز به محاسبه نفس خود دست زنیم. زیرا ممکن است که عمرمان کفاف ماه رمضان سال آینده را ندهد.

 

مراقبه و محاسبه

یکى از روش هاى تربیت در قرآن مراقبه و محاسبه است که علماى اخلاق و ارباب معرفت درباره این موضوع تأکید و توصیه فراوان نموده اند.

به دلیل غرور و امید بى جا : یکى دیگر از عوامل ترک محاسبه نفس، غرور و خود فریبى است. حضرت على علیه السلام مى فرماید: اى انسان! چه چیز تو را به گناهت جرأت داده؟ چه چیز تو را در برابر پروردگارت مغرور ساخته؟ چه چیز تو را بر هلاکت خویش علاقمند کرده است؟ آیا این بیمارى تو بهبودى ندارد؟ آیا این خوابت بیدارى ندارد؟ چرا همان گونه که به دیگران رحم مى کنى به خودت رحم نمى کنى؟

معنى محاسبه و مراقبه

مرحوم نراقى در جامع السعادات مى فرماید: محاسبه عبارت است از این که انسان در هر شبانه روز یک وقتى را معین کند که به حساب نفس خویش برسد که چه اعمالى را انجام داده و طاعت ها و گناهانش را موازنه و سنجش نماید و نفس خویش را سرزنش کند؛ اگر در طاعت الهى تقصیر نموده یا مرتکب معصیت شده، و شکر نماید خداوند را اگر واجبات را انجام داده و معصیتى از او صادر نشده و شکر زیادترى نماید اگر موفق به بعضى اعمال خیر و مستحبى شده است و مراقبه آن است که همیشه ملاحظه کند ظاهر و باطن خود را تا این که اقدام به معاصى نکند و واجبات از او ترک نشود تا این که در موقع محاسبه ملامت و ندامت متوجه او نشود.2

امام علی

آثار محاسبه 

امام على(علیه السلام) می فرماید: هرکس به حساب خود برسد در دنیا سود مى برد.3 و نیز مى فرماید: هر کس به حساب نفس ‍ خویش برسد عیوبش را درک مى کند و به گناهانش احاطه پیدا مى کند. پس از گناهان توبه مى کند و عیوبش را اصلاح مى نماید.4

 

چرا به محاسبه نفس اهمیت نمى دهیم؟

به دلیل فراموشى خدا و از خودبیگانگى: تردیدى نیست که منشأ عدم توجه به این موضوع مهم غفلت از خداوند است و از نظر قرآن کسانى که خداوند را فراموش کنند، خداوند نیز آن ها را از خودشان بیگانه نموده است. و لاتکونوا کالذین نسوا للّه فانسیهم انفسهم5 لذا خداوند خطاب به پیامبر مى فرماید از آن کسى که قلبش را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن چرا که چنین فردى پیرو هواى نفس ‍ است. ولا تطع من اغفلنا قلبه عن ذکرنا واتبع هویه 6

 

به دلیل غرور و امید بى جا

یکى دیگر از عوامل ترک محاسبه نفس، غرور و خود فریبى است. حضرت على علیه السلام مى فرماید:  اى انسان! چه چیز تو را به گناهت جرأت داده؟ چه چیز تو را در برابر پروردگارت مغرور ساخته؟ چه چیز تو را بر هلاکت خویش علاقمند کرده است؟ آیا این بیمارى تو بهبودى ندارد؟ آیا این خوابت بیدارى ندارد؟ چرا همان گونه که به دیگران رحم مى کنى به خودت رحم نمى کنى؟7

محاسبه نفس

راه محاسبه نفس

کنترل و اداره نفس کار آسان و ساده اى نیست بلکه به تدبیر، بردبارى و تلاش ‍ فراوان نیاز دارد. مگر نفس امّاره به این سادگى تسلیم مى شود؟ و مگر به آسانى پاى میز محاکمه و حساب رسى حاضر مى گردد؟ راه هایى که در حساب رسى نفس، مۆثر و مفید است عبارتند از:

- انسان به یاد محاسبه شدید و سخت قیامت بیافتد که در قیامت از جن و انس حساب رسى دقیق مى کنند. قرآن مى فرماید: سنفرغ لکم ایّه الثقلان8 به زودى به حساب شما مى پردازیم اى دوگروه انس و جن !امیرالمۆمنین مى فرماید : قبل از آن که در قیامت به حساب شما برسند در دنیا به حساب خود بپردازید و قبل از آنکه کارهاى شما رابسنجند خود رابسنجید.9

- امام على علیه السلام :می فرماید: لازم است انسان عاقل به حساب خود رسیدگى کند و تمام عیب ها و زشتى هایى را که دارد نسبت به دین و رأى و اخلاق و ادب اینکه ثبت و ضبط کند و آنها را به ذهن خود بسپارد یا آن که در صفحه کاغذى بنویسد و براى برطرف نمودن آن ها فعالیت کند.10 پس خوب است هنگام توبه و پرهیز از گناهان گذشته، دفترى تهیه کنیم، هر روز حقوقى را که از دیگران بر عهده داریم بنویسیم و آنچه از عبادات و وظایف خود تباه کرده ایم را بنگاریم و حتى براى هر عضوى صفحه‏اى مخصوص قرار داده و تمامى حقوق واجب آن عضو را ثبت نماییم، سپس براى هر یک فکرى کارساز کنیم؛ تا از این طریق معلوم شود آیا ترک واجب یا ارتکاب حرام از ما سرزده است‏ یا نه؟ برای آگاهی از حقوق خود و دیگران مراجعه به کتاب رساله حقوق امام سجاد علیه السلام بسیار راهگشاست.

امام على علیه السلام می فرماید : هر کس به حساب خود برسد در دنیا سود مى برد.3 و نیز مى فرماید: هر کس به حساب نفس ‍ خویش برسد عیوبش را درک مى کند و به گناهانش احاطه پیدا مى کند. پس از گناهان توبه مى کند و عیوبش را اصلاح مى نماید

 پس از پایان یافتن این عمل شایسته، باید

- حقوق الهى را انجام داده، کفارات را پرداخت کنیم؛ نذرهایمان را به جا آورده و در فراسوى همه این ها براى جبران خطاهایى که نیاز به استغفار دارد، استغفار کنیم.

- حقوق مالى و غیر مالی مردم را جبران کرده و طلب حلالیت کنیم.

- براى صاحبان حقوقى که توان جبران آن را نداریم اعمال خیر و کارهاى خداپسند انجام دهیم.

- حق نفس و اعضای بدن خود، ‌حق چشم و گوش و زبان و دست و پای خود را بپردازیم و بدانیم که آن ها یکی از گواهان اعمال ما در روز قیامت هستند.

اى خداوند، ما در این روز فطر، روز عید و شادمانى مۆمنان، روز اجتماع مسلمانان به گرد یکدیگر، از هر گناه که مرتکب شده‏ایم و از هر کار زشت که زین پیش از ما سر زده، و از هر خیال بد که در دل خود پنهان داشته‏ایم، توبه مى‏کنیم، توبه کسى که در دل خیال بازگشتش به گناه نیست و بار دیگر به گناه باز نگردد، توبه‏اى بى‏بازگشت، عارى از هر گونه شک و ریب. بار خدایا، چنین توبه‏اى را از ما بپذیر و از ما خشنود شو و ما را در آن توبه ثابت قدم گردان.11

 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد